Ο σύντροφος Β.Κ. ασκεί κριτική στη βάση παραθεμάτων από τον Μαρξ, οι οποίες αναφέρονται σε μια κατάσταση διαφορετική από την τωρινή· απορρίπτει πλήρως την τακτική της Κεντρικής Επιτροπής του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος και αποφεύγει εντελώς αυτό που είναι το πιο σημαντικό, αυτό που αποτελεί την ουσία, την ζωντανή ψυχή, του Μαρξισμού –τη συγκεκριμένη ανάλυση μιας συγκεκριμένης κατάστασης.

Β.Ι. Λένιν, απευθυνόμενος στους ούγγρους αριστερούς κομμουνιστές του περιοδικού Kommunismus, 12.6.1920

*

Η έκδοση που ακολουθεί επιδιώκει να κινηθεί αντίρροπα από τον συλλογισμό του Λένιν (ας μας επιτραπεί προσωρινά ο μικρομεγαλισμός) και να χρησιμοποιήσει τη συγκεκριμένη ανάλυση της τωρινής κρίσης ενάντια στις καραντινιστικές στρατηγικές των Κεντρικών Επιτροπών κάθε είδους –μικρών και μεγάλων, κοινοβουλευτικών ή μη– με έναν διπλό τρόπο: αφενός, επικεντρώνοντας στην διαδικασία υγειονομικής συγκρότησης του ελληνικού κράτους, χωρίς την κατανόηση της οποίας δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή η ασφυκτική συνθήκη από το καθολικό lockdown του Μαρτίου και μετά· αφετέρου, αναδεικνύοντας το φαινόμενο του αριστερού καραντινισμού, το οποίο εμφανίζεται για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού κοινωνικού σχηματισμού, και μάλιστα με γνήσια αύρα επιστημονικού σοσιαλισμού ή, ακριβέστερα, σοσιαλιστικού επιστημονισμού.

Τότε, όπως και τώρα, καμία συζήτηση περί ουσίας δεν μπορεί να διεξαχθεί χωρίς να τίθενται ρητά τα πολιτικά διακυβεύματα· στην προκειμένη περίπτωση, η συγκεκριμένη πολεμική εναντίον του Λούκατς, ο οποίος στο εν λόγω άρθρο του Kommunismus ασκεί κριτική στην κοινοβουλευτική τακτική των μπολσεβίκων, έχει ως background, όπως παραδέχεται και ο ίδιος ο Λένιν, τον λίβελο περί «παιδικής αρρώστιας του αριστερού κομμουνισμού» που μόλις είχε εκδοθεί στην Αγία Πετρούπολη. Από τη στιγμή που η επιστήμη γίνεται οργανωτική αρχή του κράτους, η όποια κριτική στην αντικειμενική περιγραφή της πραγματικότητας εμφανίζεται εκ των πραγμάτων να στερείται εγγυήσεων και αναγκαστικά πρέπει να αυτονομηθεί και να στηριχθεί τον εαυτό της για να μπορέσει να προχωρήσει· αυτή είναι η κατεύθυνση στην οποία θα θέλαμε να κινηθεί η έκδοση της μπροσούρας.

Η ανάλυση μιας συγκεκριμένης κατάστασης πάντοτε περικλείει μέσα της θεωρητικές παραδοχές και δεν μπορεί να λάβει χώρα χωρίς να διαπερνάται από μια μεθοδολογία. Από την άλλη, είναι απαραίτητο για μια μέθοδο που θέλει να αντέχει στον χρόνο να πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες κάθε συγκυρίας, τουλάχιστον των σημαντικότερων, όπως αυτή που διανύουμε; Στον Μαρξ και τη θεωρία του δεν ψάχνουμε δικαίωση ή επιβεβαίωση· την αντιπαραβάλουμε συνεχώς με την πραγματικότητα για να επαληθεύσουμε την ισχύ της και να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να τη χρησιμοποιούμε. Οι θεωρίες κλείνουν τον κύκλο τους, όταν πάψει να υπάρχει το αντικείμενο με το οποίο καταπιάνονται και όχι όταν εμφανίζεται μια συνθήκη που δυσκολεύει την εφαρμογή τους.

*

Η ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης είναι καταδικασμένη σε ιδεολογικές μονομέρειες από τη στιγμή που αποτυγχάνει να διαγνώσει την ασυνέχεια, η οποία παράγεται στον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό κάποια στιγμή στις αρχές Μαρτίου, καθώς ο κρατικός μηχανισμός προετοιμάζεται για την επιβολή του lockdown. Λίγο αργότερα, ο ίδιος ο πρωθυπουργός θα την  περιγράψει συνοπτικά:

Στον κόσμο, σήμερα, διαμορφώνονται δύο πολιτικές αλλά και ηθικές αντιλήψεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας: Η πρώτη βλέπει την υγειονομική απειλή υπό το πρίσμα της οικονομίας, η οποία θα πρέπει να στηριχθεί όσα θύματα και αν υπάρξουν στο μεσοδιάστημα.Είναι η επιλογή των κρατών που αρνούνται τα δυναμικά μέτρα, παρόλο που κάποια δείχνουν τώρα να το ξανασκέφτονται. Δεν παύουν, όμως, να αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους ως αριθμούς, που θα επιβιώσουν με τον χρόνο και την λεγόμενη «ανοσία της αγέλης». Η δεύτερη αντίληψη θέτει ως προτεραιότητα την υγεία των κοινωνιών, ανεξάρτητα από το κόστος που θα απαιτηθεί. Αναγνωρίζει ότι η επόμενη ημέρα θα είναι δύσκολη, ίσως και εφιαλτική. Όλοι, άλλωστε, μιλούν για «συνθήκες πολέμου». Συνεπώς και η οικονομία οφείλει να είναι «οικονομία πολέμου»… Η θέση, λοιπόν, αυτή συνεπάγεται πολλά και δραστικά μέτρα. Υπολογίζει στην πειθαρχία των πολιτών ώστε να περιοριστεί η πανδημία, που θα έχει θύματα. Όμως, όσα ερείπια και αν υπάρξουν, θέλει τους περισσότερους ανθρώπους υγιείς για να τα ξαναχτίσουν. Και αυτή ακριβώς είναι η δική μου επιλογή. Συνεπώς, πρώτη μου φροντίδα είναι ο άνθρωπος. Κάθε Ελληνίδα, κάθε Έλληνας, κάθε Ελληνόπουλο ξεχωριστά. Για τη ζωή και την υγεία τους θα αναλάβω κάθε κόστος!

Μήνυμα της 17^ης Μαρτίου, από το primeminister.gr

Ναι, έχουμε κάθε λόγο να είμαστε αισιόδοξοι ότι η επιστήμη θα αντιμετωπίσει αυτή την πανδημία νωρίτερα από ό,τι αναμέναμε. Αλλά για τους επόμενους μήνες δεν θα υπάρξει καμιά μαγική λύση. Θα στηριχθούμε στις δυνάμεις του Εθνικού Συστήματος Υγείας… Ο ιδιωτικός τομέας λειτουργεί υπό την απόλυτη καθοδήγηση του Υπουργείου Υγείας… Αυτή η εξέλιξη μας δίνει τη δυνατότητα να υλοποιήσουμε ένα πολύ πιο φιλόδοξο πρόγραμμα υποστήριξης της πραγματικής οικονομίας. Το πρόγραμμα αυτό είναι δυναμικό και θα διαμορφώνεται ανάλογα με τις εξελίξεις. Σήμερα, ανακοινώνω ότι ο Προϋπολογισμός του Κράτους αναθεωρείται. Έτσι, πέραν των μέτρων που έχουν ήδη δρομολογηθεί, ύψους 3,8 δισ., θα διατεθούν ακόμη περίπου 3 δισ. για τη στήριξη της οικονομίας από τον κρατικό προϋπολογισμό. Και τουλάχιστον αλλά τόσα από τον ανασχεδιασμό του ΕΣΠΑ. Μιλώ, δηλαδή, για περίπου 10 δισ., χωρίς τις προβλέψεις για την παροχή προσθετής ρευστότητας στις επιχειρήσεις από τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία.

Μήνυμα της 19^ης Μαρτίου, από το primeminister.gr

*

Ψάξαμε να βρούμε στη μαρξική θεωρία στοιχεία που να δικαιολογούν από τη σκοπιά της πολιτικής οικονομίας την υπαγωγή της παραγωγής αξίας στις επιταγές της δημόσιας υγείας· δεν μπορούμε να πούμε ότι οι προσπάθειές μας ευοδώθηκαν. Αν και οπωσδήποτε υπάρχουν στοιχεία που ενώνουν την περίοδο που ανοίγεται μπροστά μας με την αμέσως προηγούμενη, η αφηρημένη επίκληση των αναγκών αναπαραγωγής του κεφαλαίου, της κρίσης υπερσυσσώρευσης, της κρίσης χρέους κλπ. δεν αρκεί για να καλύψει το θεωρητικό κενό. Κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε την αξιολόγηση και ενσωμάτωση του έργου του Agamben, του Foucault, του Μπαρλαγιάννη ο οποίος μαζί με την Κορασίδου, last but not least, τοποθετούνται πιο κοντά σε αυτό που συμβαίνει. Έχει μεγάλη σημασία να κατανοήσουμε σε αυτή τη φάση ποια είναι τα όρια της μαρξικής θεωρίας εν γένει και να τα διακρίνουμε από τα δικά μας, από τον τρόπο που εμείς οι ίδιοι τη χρησιμοποιούμε, ακόμα και αν στο παρελθόν έχουν χρησιμοποιηθεί διατυπώσεις όπως η ακόλουθη:

Από εκεί και πέρα, η αναφορά σε µορφή και περιεχόµενο της κρατικής καταστολής αναπόφευκτα εµπεριέχει µια αντίληψη για το τι είναι το κράτος και ποιος είναι ο ρόλος του στην παρούσα συγκυρία. Αν και σε γενικές γραµµές άργησε να γίνει αντιληπτό το ποιοτικό άλµα στην κρατική καταστολή που καθιστά την αστυνοµία ως τη βασική διαµεσολάβηση των κοινωνικών συγκρούσεων σε όλα τα επίπεδα, εντούτοις έχω την εκτίµηση ότι στους λεγόµενους ανατρεπτικούς κύκλους έχει µείνει πίσω η κουβέντα για το τι είναι το κράτος και από πού προκύπτει η αναγκαιότητά του τόσο σε µια καπιταλιστική κοινωνία γενικά όσο και στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία ειδικά. Οπωσδήποτε η έννοια του κράτους έκτακτης ανάγκης, καθώς και η έννοια της µηδενικής ανοχής, είναι θεωρητικά χρήσιµες, αλλά έχω την αίσθηση ότι τις περισσότερες φορές σχετίζονται µονοκόµµατα µε τη στρατιωτικοποίηση του κρατικού µηχανισµού και το δόγµα της ασφάλειας. Υιοθετώντας µια πιο διαλεκτική προσέγγιση στη σχέση του κράτους µε τις µορφές της ταξικής πάλης, ειδικά υπό συνθήκες κρίσης της συσσώρευσης κεφαλαίου, θα µπορούσαµε να πούµε πως ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού που αποκαλείται σήµερα κράτος έκτακτης ανάγκης είναι να ορίζει (και να ορίζεται από το) τι είναι υπερπληθυσµός και πώς ο διαχωρισµός, η ταξινόµηση, ο στιγµατισµός, ο αποκλεισµός, η καταστολή του ποιος είναι κατάλληλος για αξιοποίηση και ποιος όχι συνιστούν τις κατεξοχήν λειτουργίες του. Και µεταξύ άλλων, φυσικά, αυτές έχουν και µια χωρική διάσταση όσον αφορά την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας, τη διαφύλαξη του ποσοστού κέρδους από τη γαιοπρόσοδο σε αστικό περιβάλλον κ.α. Αν λοιπόν υπάρχει ένα δεύτερο ζητούµενο από τη σηµερινή συζήτηση, είναι να αναδειχθούν τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου κράτους έκτακτης ανάγκης και, αν θέλετε µε πιο «βαρείς» θεωρητικούς όρους, η αναγκαστικά βιοπολιτική του διάσταση σε συνθήκες πραγµατικής υπαγωγής όχι µόνο της εργασίας, αλλά και ολόκληρου του κοινωνικού σχηµατισµού, στο κεφάλαιο.

Blaumachen #6, σελ.85, άνοιξη 2013

 *

Στην μπροσούρα περιέχονται τέσσερα κείμενα: στο πρώτο, υποδεικνύεται η ανάγκη να αντιστοιχίσουμε την υγειονομική συγκρότηση σε κάποιο επίπεδο της πραγματικότητας, ενώ ταυτόχρονα δηλώνεται ότι η όποια συζήτηση περί καραντίνας είναι εξαρχής μη νομιμοποιημένη, αν δεν λαμβάνει υπόψη της την αρχική μαζική μετακίνηση των κινέζων προλετάριων εκτός της πόλης Ουχάν και την επιθυμία τους για ελευθερία· στο δεύτερο, μέσω από αποσπάσματα εφημερίδων του πρόσφατου παρελθόντος, υπογραμμίζεται η μεγάλη επιρροή που είχε το έργο του Agamben σε όλο το φάσμα της αριστερής προοδευτικής σκέψης, ακόμα και εντός του αντιεξουσιαστικού χώρου, κυρίως όσον αφορά τη διαχείριση των μεταναστών· στο τρίτο, μέσα από τα πρακτικά των διεθνών υγιειονομικών συνεδρίων καταγράφονται οι τοποθετήσεις των ελλήνων εκπροσώπων, όπου γίνεται εμφανής η σύνδεση του καραντινισμού με τις εμπορικές προτεραιότητες της χώρας, ενώ παράλληλα καθίσταται φανερός ο ρόλος των λοιμοκαθαρτηρίων στην υγειονομική συγκρότηση του (ελληνικού) κράτους· στο τέταρτο, μέσω της κριτικής στον P.S. ασκείται κριτική στην έννοια της αριστερής βιοπολιτικής, ενώ ταυτόχρονα γίνεται μια σύντομη αναδρομή στο πώς λειτούργησε ο υγειονομικός μηχανισμός του ελληνικού κράτους μέχρι την εμφάνιση του ιού sars του 2003.

Στην αρχική μορφή της, και στα πλαίσια του πρωτοβουλιακού σχήματος που την προετοίμασε και στο οποίο συμμετείχαμε, παρουσιάστηκε στη σχετική εκδήλωση που διοργανώθηκε στην κατάληψη κτήματος Πραπόπουλου στις 4 Ιουλίου 2020.

Μπορείτε να κατεβάσετε την μπροσούρα σε μορφή pdf από εδώ